॥ वन्देऽहं रासकेलीरतमतिसुभगं वश्यगोपालकृष्णम् ॥
Hare Krishna!
कदा नु कस्यां तु विपद्दशायां
कैशोरगन्धिः करुणाम्बुधिर्नः ।
विलोचनाभ्यां विपुलायताभ्यां
व्यालोकयिष्यन्विषयीकरोति ॥ १.६२ ॥
Meaning: Oh, when will Bhagavān Ṣrīkṛṣṇa, in what extreme moment of our misery, will that Lord of child-like form, that Ocean of Compassion, looking on with His long lotus-petal-like eyes of sidelong glances, make us the subject of His sight?
| व्याकरणांशाः |
कदा नु कस्यां तु विपद्दशायां | | | | | |
कैशोरगन्धिः करुणाम्बुधिर्नः । | | | | | |
विलोचनाभ्यां विपुलायताभ्यां | | | | | |
व्यालोकयिष्यन्विषयीकरोति ॥ १.६२ ॥ | | | | | |
| कदा, नु, कस्याम्, तु, विपद्-दशायाम्, कैशोर-गन्धिः, करुणा+अम्बुधिः,नः, विलोचनाभ्याम्, विपुलायताभ्याम्, वि+आलोकयिष्यन्, विषयीकरोति |
| सन्धयः | | | | | |
| कस्याम्, विपद्-दशायाम्, विलोचनाभ्याम्, विपुलायताभ्याम् = मोऽनुस्वारः |
| करुणा+अम्बुधिः+नः = ससजुषो रुः |
| वि+आलोकयिष्यन् = इको यणचि |
| कैशोर-गन्धिः = ससजुषो रुः & ख़रवसानयोर्विसर्जनीयः & कुप्वोः ≍क≍पौ च |
| नः = ससजुषो रुः & खरवसावनयोर्विसर्जनीयः |
| आकाङ्क्षा-अन्वयः | | | | |
| कदा नु कस्याम् तु विपद्-दशायाम् कैशोर-गन्धिः करुणा+अम्बुधिः विलोचनाभ्याम् विपुलायताभ्याम् वि+आलोकयिष्यन् नः विषयीकरोति |
| Oh, when will Bhagavān Ṣrīkṛṣṇa, in what extreme moment of our misery, will that Lord of child-like form, that Ocean of Compassion, looking on with His long lotus-petal-like eyes of sidelong glances, make us the subject of His sight? |
| सुबन्तप्रक्रिया | | | | | |
| कदा = अव्ययम् |
| नु = अव्ययम् |
| कस्याम् = किम्, स्त्री, ७.१, ङि, किमः कः, अजाद्याष्टाप्, अकः सवर्णे दीर्घः, सर्वनाम्नः स्याड्ढ्रस्वश्च,आद्यन्तौ टकितौ |
| तु = अव्ययम् |
| विपद्-दशायाम् = आ, स्त्री, ७.१, ङि, याडापः, आद्यन्तौ टकितौ, अकः सवर्णे दीर्घः |
| कैशोर-गन्धिः = इ, पुं, १.१, सुँ, ससजुषो रुः, खरवसानयोर्विसर्जनीयः |
| करुणा+अम्बुधिः= इ, पुं, १.१, सुँ, ससजुषो रुः, खरवसानयोर्विसर्जनीयः |
| नः = अस्मद्, पुं, ६.३, आम्, आमि सर्वनाम्नः सुट्, साम आकम्, शेषे लोपः, युष्मदस्मदोः षष्ठीचतुर्थीद्वितीयास्थयोर्वान्नावौ, बहुवचनस्य वस्नसौ, ससजुषो रुः, खरवसानयोर्विसर्जनीयः |
| विलोचनाभ्याम् = अ, नपुं, ३.२, भ्याम्, सुपि च |
| विपुलायताभ्याम् = अ, नपुं, ३.२, भ्याम्, सुपि च |
| वि+आलोकयिष्यन् = त्, पुं, १.१, सुँ, उगिदचां सर्वनामस्थानेऽधातोः, हल्ङाब्भ्यो दीर्घात् सुतिस्यप्कृतं हल्, संयोगान्तस्य लोपः |
| तिङन्तप्रक्रिया | | | | |
| विषयीकरोति = अविषयं विषयं करोति चिव्, डुकृङ् करणे, तनादिः, परस्मैपदी (उभयपदी), लट्, १.१ |
| समासाः, तद्धिताः, कृदन्ताः | | | |
| विपद्-दशायाम् = विपदाम् दशा, तस्याम् ६तत् |
| कैशोर-गन्धिः = किशोरस्य गन्धिः यस्य सः बहुव्रीहिः |
| करुणा+अम्बुधिः= करणायाः अम्बुधिः ६तत् |
| विलोचनाभ्याम् = विकृषष्टे लोचने क.धा, ताभ्याम् |
| विपुलायताभ्याम् = विपुले आयते (इव लोचने) क.धा, ताभ्याम् |
| वि+आलोकयिष्यन् = विकृष्टरीत्या आलोयति भविष्यति शतृ कृदन्तः |
॥ हरिः ॐ तत् सत् ॥
