॥ वन्देऽहं रासकेलीरतमतिसुभगं वश्यगोपालकृष्णम् ॥
Hare Krishna!
विश्वोपप्लवशमनैकबद्धदीक्षं
विश्वासस्तबकितचेतसां जनानाम् ।
पश्यामः प्रतिनवकान्तिकन्दलार्द्रं
पश्यामः पथि पथि शैशवं मुरारेः ॥ १.५६ ॥
Meaning: Indeed we are witnessing the One who is avowed singularly to ameliorate the worldly upheavals of the devotees with ever-sprouting faith in Him; at every step, we see Murārī's (Bhagavān Ṣrīkṛṣṇa's) tender youthful form with radiant with new beauty every moment!
| व्याकरणांशाः |
विश्वोपप्लवशमनैकबद्धदीक्षं | | | | | |
विश्वासस्तबकितचेतसां जनानाम् । | | | | | |
पश्यामः प्रतिनवकान्तिकन्दलार्द्रं | | | | | |
पश्यामः पथि पथि शैशवं मुरारेः ॥ १.५६ ॥ | | | | | |
| विश्व+उप-प्लव-शमन+एएबद्ध-दीक्षम्, विश्वास-स्तबकित-चेतसाम्, जनानाम्, पश्यामः, प्रति-नव-कान्ति-कन्दल+आर्द्रम्, पश्यामः, पथि, पथि, शैशवम्, मुरारेः |
| सन्धयः | | | | | |
| विश्व+उप= आद्गुणः |
| शमन+एकबद्ध = वृद्धिरेचि |
| दीक्षम्, विश्वास-स्तबकित-चेतसाम्, आर्द्रम्, शैशवम् = मोऽनुस्वारः |
| कन्दल+आर्द्रम् = अकः सवर्ने दीर्घः |
| मुरारेः = ससजुषो रुः & खरवसानयोर्विसर्जनीयः |
| आकाङ्क्षा-अन्वयः | | | | |
| विश्वास-स्तबकित-चेतसाम् जनानाम् विश्व+उप-प्लव-शमन+एएबद्ध-दीक्षम् पश्यामः । पथि पथि मुरारेः प्रति-नव-कान्ति-कन्दल+आर्द्रम् शैशवम् पश्यामः |
| Indeed we are witnessing the One who is avowed singularly to ameliorate the worldly upheavals of the devotees with ever-sprouting faith in Him; at every step, we see Murārī's (Bhagavān Ṣrīkṛṣṇa's) tender youthful form with radiant with new beauty every moment! |
| सुबन्तप्रक्रिया | | | | | |
| विश्व+उप-प्लव-शमन+एएबद्ध-दीक्षम् = अ, पुं, २.१, अम्, अमि पूर्वः |
| विश्वास-स्तबकित-चेतसाम् = स्, नपुं, ६.३, आम्, वर्णमेलनम् |
| जनानाम् = अ, पुं, ६.३, आम्, न्रस्वनद्यापो नुट्, नामि |
| प्रति-नव-कान्ति-कन्दल+आर्द्रम्= अ, पुं, २.१, अम्, अमि पूर्वः |
| पथि = पथिन्, पुं, ७.१, ङि, भस्य टेर्लोपः, वर्णमेलनम् |
| शैशवम् = अ, नपुं, २.१, अम्, अतोऽम्, अमि पूर्वः |
| मुरारेः = इ, पुं, ६.१, ङस्, शेषो घ्यसखि, घेर्ङिति, ङसिङसोश्च, ससजुषो रुः, खरवसानयोर्विसर्जनीयः |
| तिङन्तप्रक्रिया | | | | |
| पश्यामः = दृशिँर् प्रेक्षणे, भ्वादिः, परस्मैपदी, लट्, ३.३ |
| समासाः, तद्धिताः, कृदन्ताः | | | |
| विश्व+उप-प्लव-शमन+एकबद्ध-दीक्षम् = विश्वस्य उपप्लवः ६तत्, तस्य शमनम् ६तत्, शमनाय एकः तम्, बद्धा दीक्षा यस्य तम् बहुव्रीहिः |
| विश्वास-स्तबकित-चेतसाम् = विश्वासः स्तबकितः चेताः येषां तेषाम् - बौव्रीहिः |
| शैशवम् = शिशोः भावः, अण् तद्धितः, तम् |
| मुरारेः = मुरस्य अरिः ६तत्, तस्य |
