॥ वन्देऽहं रासकेलीरतमतिसुभगं वश्यगोपालकृष्णम् ॥
Hare Krishna!
आमुग्धमर्धनयनाम्बुजचुम्ब्यमान-
हर्षाकुलव्रजवधूमधुराननेन्दोः ।
आरब्धवेणुरवमात्तकिशोरमूर्ते-
राविर्भवन्तु मम चेतसि केऽपि भावाः ॥१.१९॥
Meaning: May these images and emotions thus arise in my mind: with those innocently half-closed lotus-like eyes, Lord Śrī Kṛṣṇa,, who has assumed this child-like form, as He seems to fill them with delight kissing with His eyes the faces joyous moon-like upturned faces of the damsels of Vraja, thrilled as He has begun to play His flute!
| व्याकरणांशाः |
आमुग्धमर्धनयनाम्बुजचुम्ब्यमान- | | | | | |
हर्षाकुलव्रजवधूमधुराननेन्दोः । | | | | | |
आरब्धवेणुरवमात्तकिशोरमूर्ते- | | | | | |
राविर्भवन्तु मम चेतसि केऽपि भावाः ॥१.१९॥ | | | | | |
| आमुग्धम्, अर्ध-नयन+अम्बुज-चुम्ब्यमान-हर्ष+आकुल-व्रज-वधू-मधुर+अनन+इन्दोः, आरब्ध-वेणु-रवम्-आत्त-किशोर-मूर्तेः,आविर्भवन्तु, मम, चेतसि, के, अपि, भावाः |
| सन्धयः | | | | | |
| नयन+अम्बुज, हर्ष+आकुल, मधुर+अनन= अकः सवर्णे दीर्घः |
| अनन+इन्दोः= आद्गुणः |
| इन्दोः, आरब्ध-वेणु-रवम्-आत्त-किशोर-मूर्तेः,भावाः = ससजुषो रुः, खरवसानयोर्विसर्जनीयः |
| के+अपि = एङः पदान्तादति |
| आविस्+भवन्तु = ससजुषो रुः |
| आकाङ्क्षा-अन्वयः | | | | |
| आमुग्धम् अर्ध-नयन+अम्बुज-चुम्ब्यमान-हर्ष+आकुल-व्रज-वधू-मधुर+आनन+इन्दोः आरब्ध-वेणु- -आत्त-किशोर-मूर्तेः के अपि भावाः मम चेतसि आविर्भवन्तु |
| May these images and emotions thus arise in my mind: with those innocently half-closed lotus-like eyes, Lord Śrī Kṛṣṇa,, who has assumed this child-like form, as He seems to fill them with delight kissing with His eyes the faces joyous moon-like upturned faces of the damsels of Vraja, thrilled as He has begun to play His flute! |
| सुबन्तप्रक्रिया | | | | | |
| आमुग्धम् = आङ्+मुग्धम् = अ, मुग्ध, नपुं, २.१, अम्, अतोऽम्, अमि पूर्वः |
| अर्ध-नयन+अम्बुज-चुम्ब्यमान-हर्ष+आकुल-व्रज-वधू-मधुर+अनन+इन्दोः = उ, पुं, ६.१, ङस्, शेषो घ्यसखि, घेर्ङिति, ङसिङसोश्च, ससजुषो रुः, खरवसानयोर्विसर्जनीयः |
| आरब्ध-वेणु-रव-मात्त-किशोर-मूर्तेः =इ, स्त्री, ६.१, ङस्, शेषो घ्यसखि, घेर्ङिति, ङसिङसोश्च, ससजुषो रुः, खरवसानयोर्विसर्जनीयः |
| मम = अस्मद्, पुं, ६.१, ङस्, युषमदस्मद्भ्यां ङसोऽश्, तवममौ ङसि, अतो गुणे, शेषे लोपः |
| चेतसि= स्, नपुं, ७.१, ङि, वर्णमेलनम् |
| के = किम्, पुं, १.३, जस्, किमः कः, सर्वादीनि सर्वनामानि, जसः शी, आद्गुणः |
| अपि = अव्ययम् |
| भावाः = अ, पुं, १.३, जस्, प्रथमयोः पूर्वसवर्णः, ससजुषो रुः, खरवसानयोर्विसर्जनीयः |
| आविस् = अव्ययम् |
| तिङन्तप्रक्रिया | | | | |
| भवन्तु = भू सत्तयाम्, भ्वादिः, परस्मैपदी, अकर्मकः, लोट्, १.३ |
| समासाः, तद्धिताः, कृदन्ताः | | | |
| आमुग्धम् = आङ्+ मुग्धम् इषद् मुग्धभावेन |
| अर्ध-नयन+अम्बुज-चुम्ब्यमान-हर्ष+आकुल-व्रज-वधू-मधुर+अनन+इन्दोः= अर्धं निमीलितं नयनम् मध्यमपदलोपी, नयनमम्बुजमिव= उपमान क.धा, चुम्ब्यमानं आननम् क.धा, हर्षेण आकुलानि (३तत्) चुम्ब्यमानानि व्रजस्य वधुनः मुखानि ६तत्/क.धा, यस्य सः बहुव्रीहिः, तस्य |
| आरब्ध-वेणु-रवम्-आत्त-किशोर-मूर्तेः= आरब्धम् वेणोः रवम् (६तत्) क.धा, तस्य आत्तं किशोरस्य मूर्तिः ६तत्, यस्य तस्य, बहुव्रीहिः |
